مبانی جامعه‌شناختی «مقاومت مدنی» و کنش‌گری سلبی (با تأکید بر انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳)
نشست «نسبت کنش‌گری مدنی با ساختارهای سیاسی در جامعه» به میزبانی گروه هم‌اندیشی جامعه‌شناسی | برگزار شده در ۶ تیر ۱۴۰۳
| فایل شنیداری |
احمد بخارایی: در نشست مجازی «تحلیل رابطه کنش‌گری مدنی با ساختارهای سیاسی در جامعه» به این موضوعات پرداختم:
- دو نوع کنش عقلانی که ماکس وبر مطرح می‌کند شامل: معطوف به هدف و معطوف به ارزش که اولی با پیش‌فرض «هدف وسیله را توجیه می‌کند» ملاکش «درست بودن منطقی» و نتیجه‌گراست اما دومی، ملاکش «خوب بودن ارزشی» و تکلیف‌گرا بر اساس گزاره‌های اخلاقی است.
- عدم مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ به عنوان یک «کنش عقلانی معطوف به ارزش».
- انواع کنش مدنی ایجابی و سلبی شامل:
- مقاومت منفی (Civil resistance) به معنای ایستادگی بدون خشونت در قالب کوشش‌های سازمان‌دهی شده مانند تحصن و اعتصاب.
- نافرمانی مدنی (Civil disobedience) در قالب یک کنش قانونی و نه ستیزه‌جویانه.
- سرپیچی عمومی به صورت نافرمانی مدنی گسترده در حکومت‌های استبدادی و تک‌حزبی (بنا به قول لیپست).
- ویژگی‌های نافرمانی مدنی در نگاه جان رالز: زمانی که قوانین مرزهای بی‌عدالتی را درنوردند، عدالت نسبی در جامعه حاکم باشد، نظام فاسد نباشد، حرکتی علنی و مسالمت‌آمیز، اقدام سیاسی خلاف قانون برای ایجاد تغییر در قانون، بر پایه‌ی اخلاق شخصی و آموزه‌های دینی و منافع گروهی نباشد و بالاخره واقع‌گرا باشد.
- فعّال اجتماعی (Social Activist) و کنش‌گری در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با وظایف: فعالیت سیاسی برای تحقق عدالت اجتماعی، آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی نسبت به مسائل اجتماعی، تحقیق و تحلیل داده‌ها، توسعه و اجرای پروژه‌های اجتماعی، نظارت بر فعالیت‌های سازمانی، ایجاد تغییرات قانونی و توجه ویژه به زنان و قشرهای آسیب‌پذیر.
- چهار نوع حکومت: حکومت دموکراتیک، حکومت توتالیتر و تمامیت‌خواه در مقابل پلورالیزم با یک دیکتاتوری ایدئولوژیک، حکومت اتوریتر و اقتدارگرا با یک دیکتاتوری سیاسی و حکومت فاشیستی.
- کارآیی و ضرورت «نافرمانی مدنی» و «مقاومت مدنی» در ایران کنونی با ساختار «شبه توتالیتر».
- بی‌معنا بودن «انتخابات» در حکومت‌هایی که ملی و قانونی تمام‌عیار نیستند و قدرت، از نوع شخصی است و به جای دیوان‌سالاری عقلانی، دیوان‌سالاری باندی و تا حدودی فساد‌آلود وجود دارد.
ضمن پوزش بابت وجود ایراد در فایل شنیداری، لطفاً بشنوید و نقد فرمایید.
